Synimi i Propozimit tė
Gjithanshėm pėr Marrėveshjen mbi Statusin e Kosovės ėshtė tė pėrcaktojė
kėrkesat e nevojshme pėr njė Kosovė tė ardhshme qė ėshtė e
mundėshme, e mbėshtetėshme dhe e stabilizuar. Ai pėrfshin masa tė
hollėsishme pėr tė siguruar inkurajimin dhe mbrojtjen e tė
drejtave tė bashkėsive the anėtarėve tė tyre, decentralizimin
efektiv tė qeverisė dhe ruajtjen e mbrojtjen e trashėgimisė
kulturore e fetare. Pėr mė tepėr, Marrėveshja pėrshkruan masa
kushtetuese, ekonomike dhe sigurie, tė cilat sė bashku synojnė tė
kontribuojnė nė zhvillimin a njė Kosove shumė-etnike, demokratike
dhe tė lulėzuar. Njė element i rėndėsishėm i Marrėveshjes ėshtė
manadati qė i jepet njė prezence ndėrkombėtare civile dhe
ushtarake nė Kosovė pėr tė mbikqyrur zbatimin e Marrėveshjes dhe
pėr tė ndihmuar autoritetet kompetente Kosovare nė sigurimin e
paqes dhe stabilitetit nė gjithė Kosovėn. Dispozitat e Marrėveshjes
do tė kenė pėrparėsi mbi tė gjitha dispozitat e tjera ligjore nė
Kosovė.
Elementėt
e Marrėveshjes
Marrėveshja
pėrfshin pjesėn kryesore me katėrmbėdhjetė nene qė pėrbėjnė
parimet e saj kyēe, dhe dymbėdhjetė Shtojca, tė cilat
zgjerojnė mė tej kėto parime:
·Kosova
do tė jetė njė shoqėri
shumė-etnike, qė e qeveris veten nė
mėnyrė demokratike dhe me respekt tė plotė pėr rendin
ligjor, nivelin mė tė lartė tė tė
drejtave tė njeriut dhe lirive themelore tė pranuara nga
bota ndėrkombėtare, dhe qė nxit ekzistencėn paqėsore dhe tė
lulėzuar tė gjithė banorėve tė saj.
·Kosova
do tė miratojė njė Kushtetutė
pėr tė mbrojtur kėto parime. Ndėrsa Marrėveshja nuk pėrshkruan
njė Kushtetutė tė plotė, ajo pėrkufizon elementėt kyē qė
duhet tė bėjnė pjesė nė Kushtetutė.
·Kosova
do tė ketė tė drejtė tė diskutojė dhe tė miratojė marėveshje ndėrkombėtare, duke pėrfshirė tė drejtėn pėr tė
kėrkuar anėtarėsi nė organizata
ndėrkombėtare.
·Mbrojtja dhe pėrkrahja e tė
drejtave tė anėtarėve tė baskėsive ėshtė njė element qėndror i Marrėveshjes. Marrėveshja
pėrcakton aspektet kyēe qė do tė mbrohen, duke pėrfshirė
kulturėn, gjuhėn, edukimin dhe simbolet. Ajo gjithashtu pėrshkruan
mekanizma specifike tė pėrfaqėsimit tė anėtarėve tė bashkėsive
jo-Shqiptare tė Kosovės nė institucionet publike kryesore pėr
tė ruajtur dhe pėrkrahur pjesėmarrjen e tyre efektive dhe
aktive nė jetėn publike. Pėr tė mbrojtur tė drejtat e bashkėsive
Kosovare jo-Shqiptare nė procesin legjislativ, Marrėveshja
gjithashtu lejon qė
disa ligje tė caktuara mund tė hyjnė
nė fuqi vetėm nėse njė shumicė e anėtarėve Kosovarė
jo-Shqiptare tė Asamblesė Kosovare janė dakord me miratimin e
tyre.
·Marrėveshja pėrmban njė propozim me pėrmasa tė gjėra pėr decentralizim,
i cili ėshtė i njė shkalle tė zgjeruar dhe synon tė pėrkrahė
qeverisjen e mirė, transparencėn dhe efikasitetin nė
shėrbimin publik. Propozimi pėrqėndrohet nė veēanti nė
nevojat e shqetėsimet specifike tė bashkėsisė Kosovare
Serbe, e cila do tė ketė njė shkallė tė lartė kontrolli
mbi punėt e veta. Elementet e decentralizimit pėrfshijnė, inter
alia, kompetenca tė reja bashkiake pėr bashkėsitė me
shumicė Kosovare Serbe (si pėr shembull nė fushat e shėndetėsisė
sė shkallės sė dytė dhe tė
arsimit
tė lartė); autonomi tė zgjeruar bashkiake nė ēėshtjet
financiare, duke pėrfshirė aftėsinė pėr tė pranuar fonde
transparente nga Serbia pėr njė diapazon tė gjėre
aktivitetesh e qėllimesh bashkiake; masa mbi aleanca mes
bashkive dhe bashkėpunimin pėrmes kufijve me institucione
Serbe; dhe krijimin e gjashtė bashkėsive tė reja ose mjaft tė
zgjeruara me shumicė Serbe (Gracanica, Novo Brdo, Klokott,
Ranilug, Partes. Mitovica-Veriore).
·Marrėveshja
gjithashtu pėrcakton njė sistem
drejtėsie nė Kosovė i cili ėshtė i
integruar, i pavarur, professional dhe i pa-anshėm, qė i
siguron drejtėsi tė gjithė personave nė Kosovė. Ajo
gjithashtu pėrcakton mekanizma pėr tė siguruar qė sistemi i
drejtėsisė ėshtė pėrfshirės
dhe qė shėrbimi i tij gjyqėsor dhe prokuror pasqyron karakterin shumė-etnik tė Kosovės.
·Elementet
e Marrėveshjes pėr mbrojtjen
dhe nxitjen e trashėgimisė fetare e kulturore do tė
sigurojnė ekzistenceėn a papenguar e tė patrazuar tė Kishės
Ortodokse Serbe (KOS) nė Kosovė. Mė shumė se dyzet vende kyēe
fetare e kulturore do tė rrethohen nga Zona Mbrojtėse pėr tė
parandaluar zhvillime apo ndėrtime tė dėmshme tregtare dhe
industriale, dhe pėr tė ruajtur dinjitetin culturor tė kėtyre
vendeve. Marrėveshja gjithashtu garanton sigurinė fizike tė pėrforcuar
pėr vende tė zgjedhura. KOS the organizata e saj e brendshme
do tė njihen haptazi nga autoritetet Kosovare dhe do ti
njihet e drejta a paprekshmėrisė sė pronės, liria nga
taksimi dhe prvilegje doganore. KOS nė Kosovė gjithashtu do tė
jetė e lirė tė mbajė lidhje me KOS nė Beograd.
·Tė
gjithė refugjatėt dhe
personat e shpėrngulur brenda Kosovės do tė kenė tė
drejtė tė kthehen dhe tė marrin sėrish pasuritė dhe pronat
e tyre personale. Marraveshja gjithashtu u bėn thirrje Kosovės
dhe Serbisė tė bashkėpunojnė plotėsisht me Komisionin Ndėrkombėtar
tė Kryqit tė Kuq pėr tė zgjidhur fatin e personave
tė zhdukur.
·Marrėveshja
pėrfshin masa tė veēanta qė synojnė tė nxisin e tė ruajnė
zhvillimin e vazhdueshėm ekonomik nė Kosovė. Ajo pėrshkruan
procedura transparente pėr tė zgjidhur mosmarrėveshje lidhur
me pronat dhe pėr njė proces privatizimi tė vazhdueshėm, tė
dyja kėto me njė pjesėmarrje tė konsiderueshme ndėrkombėtare.
Pėr mė tepėr, Marrėveshja pėrkufizon mekanizma pėr tė pėrcaktuar
pjesėn e Kosovės nė borxhin e huaj tė Serbisė dhe pėr tė
zgjidhur ēėshtjen e kthimit tė pronave.
·Marrėveshja
gjithashtu parashikon njė sektor
sigurimi nė Kosovė i cili ėshtė profesional, shumė-etnik,
dhe demokratik, dhe inkurajon njė pėrfshirje tė rėndėsishme
lokale nė zhvillimin e tij dhe nė tė njėjtėn kohė ruan
nivelin e mbikqyrjes ndėrkombėtare tė nevojshėm pėr
suksesin pėrfundimtar nė kėtė fushė delikate. Forca
Policore Kosovare do tė ketė njė varg komande tė njėsuar nė
mbarė Kosovėn, ndėrkohė qė oficerėt lokalė tė policisė
do tė pasqyrojnė pėrbėrjen etnike tė bahkėsisė nė tė
cilėn ata shėrbejnė. Nė bashkitė Kosovare me shumicė
Serbe, Asambleja Bashkiake do tė ketė kompetenca tė avancuara
nė zgjedhjen e Komandantit tė Stacionit lokal. Nje Forcė
Kosovare Sigurimi (FKS) e re dhe shume-etnike to tė krijohet
brenda njė viti. Do tė ketė njė maksimum prej 2,500 anėtarėsh
aktivė dhe 800 rezervistė. Marrėveshja kėrkon qė Korpusi i
Mbrojtjes sė Kosovės (KMK) qė ekziston sot do tė shpėrndahet
brenda njė viti.
·Duke
pranuar faktin qė pėrmbushja e pėrgjegjėsive tė Kosovės
sipas Marrėveshjes kėrkon njė diapazon tė gjėrė
aktivitetesh komplekse dhe tė vėshtira, Marrėveshja pėrcakton
njė prani ndėrkombėtare
nė tė ardhmen pėr tė mbikqyrur dhe pėrkrahur pėrpjekjet
e duhura tė autoriteteve Kosovare. Kjo prani pėrfshin tre
komponentė kryesorė:
Njė
Pėrfaqėsues Ndėrkombėtar Civil (PNC), gjithashtu i njohur
si Pėrfaqėsuesi i Posaēėm i BE, do tė emėrohet nga njė
Grup Drejtues Ndėrkombėtar (GDN), i cili pėrfshin aktorėt
kryesore ndėrkombėtare. PCN do tė ketė autoritetin mė tė
lartė mbikqyrės mbi zbatimin e Marrėveshjes. PCN do tė
vishet me kompetenca tė veēanta qė do ta lejojnė atė tė
marrė veprimet e duhura pėr tė mbikqyrur dhe siguruar
zbatimin e suksesshėm tė Marėveshjes. Kėto kompetenca pėrfshijnė
autoritetin pėr tė anulluar vendime apo ligje tė
miratuara nga autoritetet Kosovare dhe pėr tė ndėshkuar
apo hequr nga pozita ata zyrtarė veprimet e tė cilėve PNC
gjykon qė nuk pajtohen me frymėn e Marrėveshjes. PNC
gjithashtu do tė jetė autoriteri vendimtar nė Kosovė pėr
sa i pėrket aspekteve civile tė Marrėveshjes.
Njė
Mision i Politikės Europiane pėr Sigurinė e Mbrojtjen (PESM)
do tė vrojtojė, mėsojė dhe kėshillojė nė tė gjitha
fushat e lidhura me shtetin ligjor. Veēanėrisht, ai do tė
ndihmojė Kosovėn nė zhvillimin e institucioneve policore,
gjyqėsore, e institucionet penale efikase, tė paanėshme
dhe pėrfshirėse, dhe do tė ketė autoritetin pėr tė
marrė pėrsipėr pėrgjegjėsi tė tjera pėr tė siguruar
ruajtjen dhe pėrkrahjen e shtetit ligjor, rendit publik dhe
sigurisė.
Njė
Prani Ushtarake Ndėrkombėtare e udhėhequr nga NATO do tė
krijojė njė mjedis tė mbrojtur dhe tė sigurtė nė gjithė
Kosovėn, nė bashkėpunim me PNC dhe nė mbėshtetje tė
institucioneve tė Kosovės deri sa tė vijė koha kur kėto
institucione tė jenė nė gjendje tė marrin pėrsipėr tė
gjithė diapazonin e pėrgjegjėsive tė sigurisė.
OSBE,
me njė prani tė gjėrė nė terren nė Kosovė, do tė kėrkohet
tė ndihmojė nė mbikqyrjen e nevojshme pėr zbatimin e
suksesshėm tė Marrėveshjes.
Zbatimi
i Marrėveshjes
·Sapo Marrėveshja tė hyjė
nė fuqi, do tė ketė njė
periudhė tranzicioni prej 120 ditėsh, gjatė sė cilės mandati
eksistues i UNMIK-ut do tė mbesė i pandryshuar. Megjithate, pėr tė
siguruar mbikqyrjen e menjėhershme tė zbatimit tė Marrėveshjes nga
Kosova, PNC do tė ketė autoritet pėr tė monitoruar kėtė zbatim
dhe pėr tė bėrė rekomandime tek UNMIK pėr veprime qė duhen marrė
pėr tė siguruar respektimin e Marrėveshjes.
·Gjatė periudhės sė
tranzicionit, Asambleja Kosovare, nė konsultime me PNC, do tė ketė
pėrgjegjėsinė tė aprovojė
njė Kushtetutė dhe legjislacionin e nevojshėm pėr zbatimin e Marrėveshjes.
Kushtetuta dhe legjislacioni i ri do tė hyjnė nė fuqi menjėherė
pas pėrfundimit tė periudhės sė tranzicionit.
·Nė pėrfundimin e periudhės
sė tranzicionit, mandati i UNMIK-ut do tė mbarojė dhe i
gjithė autoriteti legjislativ dhe ekzekutiv qė UNMIK-u gėzon do
ti kalohet nė tėrėsi
autoriteteve tė Kosovės, nė pėrputhje me Marrėveshjen.
·Brenda nėntė muajve nga
hyrja nė fuqi e Marrėveshjes, zgjedhje
tė pėrgjitshme dhe lokale duhet tė mbahen.
·Mandati is PNC do tė
vazhdojė deri sa GDN tė vendosė qė Kosova ka zbatuar kushtet e
Marrėveshjes.
Per mč shum informacione lidhur
me ket tem mund ta vizitoni faqen e UNOSEK
Nje intervist me Ahtisaarin
Tash
me fol per politik...si me shku e u ngul nė thik....keshtu
thot nje keng...
Sot nč Kosov ka merri nje koh e veshtir, ku
se cili mendon vetem per veti, o ma mir mendon vetem per
gjepin e vet. Qdo kush mendon me u pasuruar, me i shkel tč
drejtat e ma tč varfurit. Pse keshtu..?? Besoj se ket pyetje
e kami ber tč gjith. Por gjithashtu besoj se disa parsonave
nuk ju pelqen kjo pyetje. Por fat tč keq jemi tč detyruar tč
gjith ta bejm ket pyetje: PSE KESHTU...???Pse askush nuk po
mendon per tč miren e popullit..?? Pse njeru ka arritur nč
ket livel, pa umanitet, pa gjynah, pa dinjitet dhe pa respekt..??
Me thon tč drejten une nuk e di pergjegjen..!! Por jem shum i
interesuar per ta mesuar, dhe per ket jem duke shkruar ketu.
Nuk deshiroj ta ofendoj askend, nč veqanti dua ta ve me dije
se NUK deshiroj ta perkrahi asnje parti politike. Idea ime esht qč tč
kritikoj tč gjith ata qč, si mas mendimit tim, nuk veprojn
ashtu si duhet. Dhe besoj qč ket duhet ta bejm tč gjith, tč
mos lejojm qč dkush tč na shfrytzoje, tč na vjedhe. Apeloj
tč gjith qč tč jemi tč vetdishem, ta kemi kontrollin e
vetes dhe tč shoqeris ton, dhe kjo do me thon qč tč kemi
edhe kontrollin e shtetit (ishalla do zoti me u ber shtet..)
ton, sepse nč nje shtet demokratik komandon e ka gjith POPLLI
e jo vetem disa, jo vetem ata qč e kan nje karrik komode, jo
ata qč na kan mashrtuar dhe na kan vjedhur voten ton, jo ata
qč nuk kan dinjitet, marre dhe kerkoj falje por besoj se
persona tč till nuk kan edhe as nje far feje, nuk esht e
mundshe qč njč besimtar i zotit tč bejne gjera tč
tmerrshme qka ndodhin sot nč Kosov. Pse nč ket moment tč
veshtir qč e perjeton Kosova disa prej qeveritarve ton dojn
ta shfrytzojn rasti dhe dojn tč vjedhin popllin e vet. Dojn
ta vjedhin at popull qč i ka besue ketyre njerzeve dhe ja ka
dhon voten, ja ka dhon besimin per me drejtue dhe ndertue ket
shtet. Pse zotri tč nderuar po na tradhtoni..?? Qfar tč keqe
kemi ber na qytetar tč thjesht per me e merituar nje gjer tč
till...?? Qka mendoni me ndertue me ket menyr...?? Deri kur do
tč vazhdoj keshtu..?? Tč gjith ne deshiojm pergjegje per
keto pyetje, por besoj se veshtir e kemi per tč marr nje
pergjegje tč till nga keta persona, nga keta tradhtar tč
kosoves, une mendoj se keshtu meritojn me u quajtur ata qč
korruptohen, ata qč vjedhin, ata qč mendoj vetem per vete,
ata qč nuk kan ideale tč verteta. Sa keq esht duke mč ardur
nč ket moment, mč besoni, por kjo esht Kosova qč dikush don
ta ndertoj me rrena, me tradhti, me korrupzion. Por mč lejoni
tč them se kjo Kosov nuk ka me pas tč ardhme, ka me mbet
gjithmon nč sundimin e dikujt dhe ka me vuajt si ka ndodhur
disa vite ma par dhe gje ma e tmerrshme esht se Kosova e
tashme esht duke vuajtur mos dijonin e disa personave, esht
duke vuajtur jo seriozitetin e dikujt, dhe shum gjera tjra qč
nuk dua ti numeroj tash. Pse zonja dhe zotri keshtu..?? Pse
askush prej atyre qč nč keto moment jan nč kryesi tč
Kosoves nuk po i thot STOP korrupzionit, pse askush prej
ketyre persona nuk po thot boll keshtu dhe nuk po vendos me
ndrrue drejtimin qč ka marr nč keto momente tč veshtira
Kosova. Keta persona a jan duke menduara qč nuk e kan tč
gaten, a jan duke menduar qč se shpejti do tč vin zgjedhjet
dhe se shpejti do tč gjykohen nga poplli. Zotri mendon mir
qfar pune po beni, se poplli nuk gabon kurr, sepse kjo esht
demokraci. Mos mendoni se me nje luje behet vera, jo zotri mč
falni qč po jua prish endrrat e juaja por nuk esht keshtu,
duhet shum pun, duhet pun serioze, duhet pun me mend, dhe ma
me rendesi duhet qč tč beni pun tč drejt, duhet pun per tč
gjith ata qč se shpejti do tč dalin nč zgjedhje e jo vetem
pun per interesat private tč dikujt.
Nč ket moment vital per zgjidhjen e Kosoves, pse nuk
po i leni interesat personale dhe spo mendoni per tč
ardhmen e keti vendi. Zoteri tč nderuar a jeni duke kuptuar qč
Ju jeni duke e shkruar historin e nje shteti, jen duke e
shkruar historin e dy miljon banorve, jeni duke e shkruar
historn e fmijve tuaj. Mč lejoni tč ju uroj sukses tč madh
per ket pun sepse Ju zotri jeni duke e skruar historin e
vendit tim, puna juaj dot tč ndrroj, nč positiv ose nč
negativ, jeten time dhe si e permenda ma siper do tč ndrroj
jeten e dy miljon personave, dhe gjithashtu nč mes tč ketyre
personave jeni edhe Ju. Si deshironi tč jet e ardhmja e juaj??
Si deshironi tč jet e ardhmja e femijeve tuaj?? Si deshioni tč
jet e ardhmja e tč dashurve tuaj?? Por pse nuk deshroni ta
ket nje ardhme tč till edhe gjith poplli i Kosoves?? Ju e
kini momentin tash qč tč na tregoni qfar do tč jet e
ardhmja e jon, e ardhmja e gjith poplli tč Kosoves. Por Ju
mundni vetem me na tregue e jo me na imponue, sepse poplli jon
valoros i ka luftuar me shekuj tč gjith ata qč kan desht tč
imponojn diqka me forc, pa dheshirene ton, dhe mane nč mendo ket se
nuk ezitojm ta bej perseri nje gjer tč till, sepse na jemi merzitur me diktator, ne deshirojm liri, pavarsi, paqe,
prosperitet, drejtsi, zhvillim ekonomik, me pak fjal deshirojm
dhe e meritojm nje jet dinjitose dhe tč lumtur. Ne zotri e
kerkojm ket jet dhe une jem i bindur qč ket jet ne do ta
arrijm me jetue. Ju Zotri tč nderuar a jeni nč gjendje me na sjell
kondicjonet per me jetu nje jet tč till..?? Shpresoj dhe
deshiroj qč tč mundeni me na sjell ket, sepse
nuk ezitojm, nuk do tč flem ende, nuk do ta presim me u ber
von dhe do tč marrim disa prekaucione, do ta zgjedhim
problemi sa esht nč fillim e jo ku tč behet von, e tč mos
ket koh per zgjedhje paqsor. Zotri tč nderuar nuk do tč
lejojm qč tč beni hajgare (shaka) me ne, nuk do tč lejojm qč tč
luani me ne, nuk do tč lejojm tč beri qka tč doni sepse ne
jemi nje popullo krenar. Tash ka ardhur koha qč tč gzojm
lirin qč e kemi kerkuar me vite tč ter. Zotri mendoni mir si
po veproni se ne nuk heshtim mo, nuk do ta hupim ket
moment ideal per ta gzuar lirin. Une shpresoj dhe mendoj se nč
fund tč zemrave tč juaja ka pak umanitet dhe ideale kombtare,
dhe per ket jem i bndur qč Ju tč na udhzoni me faqe tč bardh
drejt pavarsis, prosperiteti dhe zhvillimit ekonomik e
kultural.
Fejsal
Zejneli, 04/01/2007
Shikoni dhe mendoni - ment per heren tjeter
All Rights Reserved
Tė gjith drejtat
jan tė rezervuara. Ndalohet publikimi, nė qdo far menye, i pa
autorizuar ketij materiali. Falemenderoj tė gjith per mirkuptim dhe
deshioj respekt.