Miscellanea

 

      Movimentu de sas garrigas in unu campu magnetigu irregulare (ampulla magnetiga)

 

  Una garriga chi si movet in d'unu campu magnetigu est suzetta a sa Fortza de Lorentz.

  In custu casu hamus unu campu irregulare, pius pagu intensu in tzentru e pius intensu in sas alas. Sa situassione est pretzisa a-i cussa de su campu magnetigu de sa Terra, in su cale s'intensidade est pius manna in sos polos e minore in s'ecuadore.

  In custu casu sa carriga, movendesi de movimentu elicoidale, est bloccada in sa zona cun intensidade pius manna e ispinta a cara de sa zona a bascia intensidade. Su matessi hamus pro sa partigheddas garrigas chi arrivan in sa Terra da-e sispatziu. Si cuntzentran in tzertas zonas nadas fascias de Van Allen.

 

   In s'isbarra de sos istrumentos si podet mudare s'intensidade de su campu (rappresentada da-e sas lineas de fortza) e sa velotzidade de sa garriga.

  Su buttone     permetit de mustrare su caminu.

  Cun su buttone    si podet comintzare una finta noa cun cundissiones a su printzipiu noas.

 

 

 

 

 

      Antenna a fromma 'e parabula

 

  Un'antenna (o ispiju) a fromma e parabula est fatta comente unu paraboloide de inghiriu.

   Ponzende in su fogu de s'antenna una vena de undas tzirculares, issas sun reflessas da-e s'antenna in fromma de undas pianas.

  A su contariu undas pianas, una olta reflessas abbojan a su fogu de s'antenna..

 

  In s'isbarra de sos istrumentos si podet seberare intr'e antenna qui retzit o qui imbiat.

  Cun su buttone    si cuan pro un'iscuta sos frontes de unda.

  Impita su buttone    pro haere sos rajos.

  Cun su buttone    si podet comintzare una finta noa.

 

 

 

 

 

      Doppler (finta)

 

  S'effettu Doppler est cussu pro su cale su sonu chi essit da-e una vena in movimentu a ojos a chie abbaidat mudat s'altesa: pius acutu in accurtziamentu, pius grave cando sa vena sich'istrejat.

  Su matessi effettu balet pro sas undas luminosas. Custu est istadu idu cando han relevadu s'ispostamentu a cara de su ruju (red shift) de sa lughe chi enit da-e sas galassias. Custu indicat chi siche sun istrejande.

   In su casu de una vena fissa, sas circumferentzias chi rappresentan sos frontes de unda han sos rajos diversos unu da-e sateru de 1/2 longhesa de unda.

  Si sa vena, a fromma de puntu, si movet cun d'una bona velotzidade, sas tzircumferentzias non sun pius cuntzentricas. Si notat chi sas distantzias intr'e sos frontes de unda sun minores in su sensu de su movimentu e pius mannas in su sensu contrariu. Cunsiderande su ligamen intr'e frecuentzia e longhesa de unda, custu ammustrat a muda una frecuentzia pius alta e una frecuentzia pius bascia.

 

   In s'isbarra de sos istrumentos si podet seberare sa velotzidade cun sa cale si movet sa vena.

   Sa velotzidade de propagassione de s'unda est istabilida.

  Cun su buttone  si podet comintzare una finta noa cun cundissiones a su printzipiu noas.

 

 

 

 

 

      Doppler (confrontu intre undas)

 

  Sa finta si hat cunsiderande s'ischermu comente e un'istriscia de pabiru in movimentu sighìdu da-e manca a deretta. Unu lapis iscriet in su pabiru e, bantzighende in manera armoniga e a piumbu a su movimentu, sinnat una sinusoide.

  Sa longhesa de unda cambiat siat in base a sa frecuentzia comente bantzigat su lapis (vena), siat in base a sa velotzidade de istrascinamentu de su pabiru (velotzidade de su mesu de propagassione). Potet mudare fintzas si si movet su lapis (vena) a ojos a su mesu de propagassione.

  In su tzentru de s'ischermu hamus duas venas una S (fissa) e una S (mobile); mentres in sa eretta e s'ischermu sun sinnados cun sos simbulos O e O sos osservadores.

 

   Sos buttones    permitin a sa vena S de si ch'istrejare, istare in pasu o de s'accurtziare a s'osservadore.

  Su buttone  permetit de mandare unu sinnu pro mesu de sas undas (si mudat sa fase) pro ammustrare chi sa velotzidade de sas duas undas chi essin da-e sa vena fissa e da-e cussa mobile est sempre sa matessi.

  Sa vena mobile si frimmat a sa sola in sos oros de s'ischermu.

 

 

 

 

  Frecuentzia

  Sa frecuentzia est dada da-e su numeru de andadas e furriadas in s'unidade de tempus. Si medit in Hertz (Hz). Si misura in Hertz (Hz).

 

 

 

 

  Longhezza de unda

  Sa longhesa de unda est sa distantzia minima intr'e duos puntos de su mesu de propagassione chi bantzigan in accordu 'e fase. De fattu, est sa caminu fattu da-e s'unda in d'unu periodu.

  inue
  • v est sa velotzidade de propagassione de s'unda,
  • T  est su periodu de su bantzigare de sa vena,
  • f est sa frecuentzia de su bantzigare de sa vena.
  •   In d'unu grafigu larghesa de su bantzigare de s'unda distantzia da-e sa vena, sa longhesa de unda est rappresentada da-e sa distantzia intr'e duas cogorostas o intr'e duas bulas.

 

 

 

 

  Frontes de unda

  Sos frontes de unda o pizos de unda sun dados da-e totu sos puntos, chi sun partes de sa matessi linea o pizu, chi bantzigan in accordu e fase.

 

 

 

 

  Isfasamentu

   Sa differentzia de fase o isfasamentu intr'e duas mannesas sinusoidales, chi bantzigan cun sa matessi frecuentzia, est su tempus minimu in grados o radiantes, cumpresu intr'e sas iscutas in sas cales ambas sas mannesas chi creschen o miminan lean su valore zero.

   Casos particulares: = 0° (in fase), = 180° (in fase contraria).

 

 

 

 

  Larghesa

  Sa larghesa de su bantzigare rappresentat s'istregiamentu pius mannu de su puntu, pintzidu da-e un'unda, da-e da sa postura sua, da-e in biligu.

 

 

 

 

  Produttu vettoriale

  Su prodottu vettoriale a intr'e duos vettores b, c est unu vettore qui hat sa diressione a piumbu a su pianu frommadu da-e sos duos vettores. Su sensu est dadu da-e sa regula de sa manu eretta, segundu sa cale ponzende su poddighe mannu in su sensu de b e sos ateros poddighes in cussu de c, su sensu de a est cussu chi essit da-e sa pianta e sa manu. S'intensidade est dada da-e |a| = |b| * |c| * sen ue est s'angulu frommadu da-e sos duos vettores. S'intensidade est rappresentada da-e s area de su parallelogramma chi hat comente lados bighinos sos duos vettores. Su prodottu vettoriale est anticommutativu, est a narrere cambiande s'ordine de sos fattores cambiat sul risultadu (in custu casu su sensu).

 

 

 

 

  Forza di Lorentz

 

   Sa forza de Lorentz qui oberat in d'una partighedda garriga qui si movet in campu magnetigu est dada da-e su prodottu vettoriale.

  inue q est sa garriga, v sa velotzidade, B s'intensidade de su campu magnetigu.

  S'intensidade de sa fortza est dada da-e F = q v B sen inue est s'angulu formadu da-e sa diressione de sa velotzidade e da-e sa diressione de su campu. Sa diressone de sa fortza est a piumbu a su pianu frommadu da-e sos vettores v e B.