Terra e Luna

 

       Movimentos de sa Luna

 

   Sa Luna si movet inghiriende sa Terra in d'unu tempus paris a-i cussu pro inghiriare a issa matessi. In pius, umpare a sa Terra, si movet inghiriende su Sole.

  Sa finta ammustrat sos movimentos de revolussione inghiriende sa Terra e inghiriende su Sole.

 

  Cun su buttone  si potet haere unu puntu de ispereamentu a piumbu a su pianu de revolussione de sa Terra qui inghiriat su Sole o unu ispereamentu in assonometria

  Su buttone   ponet in ciaru sas orbitas.

  Sa partentzia est dada da-e su buttone  .

  Cun su buttone    si podet comintzare una finta noa.

 

 

 

 

 

      Fases de sa Luna

 

  Sa Luna ammustrat in su tempus de revolussione inghiriende sa Terra siat sa parte allutta da-e su Sole, siat cussa no allutta. Custu sutzedit in d'unas vintinoe dies (mese lunare).

  Sas situassiones particulares sun cussas in sas cales ammustrat sa cara iscurigada (luna noa), cussa allutta de su totu (pleniluniu) e cussas in sas cales est allutta a meidade (primu e segundu cuartu).

  Sa finta ammustrat totas sas situassiones.

 

  Su buttone   ponet in ciaru sos caminos de sa Terra e de sa Luna.

  Cun su buttone  hamus unu pasu in sa finta e in pius sun postas in mustra sas zonas de sa Terra e de sa Luna ambas visibiles.

  A sa fine de sa finta su buttone  permettit de bidere sas situaziones particulares pintadas innantis.

  Sa partentzia est dada da-e su buttone  .

  Cun su buttone   si podet comintzare una finta noa.

 

 

 

 

 

      Mareas

 

  Devidu a s'attrassione de gravesa de sa Luna e in parte minore de su Sole, sos otzeanos e-i sos mares si moven cun altziadas (flussos) e abbasciadas (reflussos) de su livellu issoro.

  In sa finta est ammustrada una Terra totu covacada da-e s'abba, su livellu de sa cale est ligadu a sa postura Terra - Luna e Terra - Sole ligados appare.

  In su livellu de sos otzeanos influit in pius sa fortza tzentrifuga devida a su movimentu de su sistema Terra Luna sas cales si moven inghiriende su tzentru de massa issoro. Custa fortza est a sa parte contraria a ojos a sa fortza de attrassione. In sa finta sas fortzas sun rappresentadas da-e vettores.

  Su cambiamentu pius mannu de su livellu l'hamus cando sa Luna e-i su Sole sun, a ojos a sa Terra, in sa matessi linea (mareas sizigiales), mentres su minimu de su cambiamentu l'hamus cando sa Luna e-i su Sole sun postos a angulu de 90 grados a ojos a sa Terra (mareas de cuadradura).

 

  Su buttone   faghet a bidere sos vettores chi rappresentan sas fortzas de attrassione intr'e sa Terra e-i sa Luna.

  Su buttone  faghet a bidere su vettore chi rappresentat sa fortza tzentrifuga.

  Su buttone   faghet a bidere sas resultantes.

 

 

 

 

    Assonometria

 

  Rappresentaztione grafiga de figuras ispatziales cun d'una proietzione parallela a una diressione istabilida.

 

 

 

 

Fortza de attrassione

 

   Est sa fortza cun sa cale si attiran duas massas M e m. Est derettamente proportzionale a sas massas, e proportzionale ,a su reversu, a su cuadradu de sa distantzia intr'e sos tzentros issoro.

 

 

 

 

    Tzentru de massa

 

  Cunsideramus unu sistema de corpos de massas , postos sighende una linea deretta, a distanzias varias da-e unu puntu O.

  Giamamus tzentru de massa su puntu de ascissa

Si podet islargare sa definitzione a s'ispaziu cunsiderande fintzas sas coordinadas y e z.

Su tzentru de massa est su puntu inue si podet cunsiderare cuntzentrada sa massa de corpos idos comente e una cosa sola. Pro sos corpos suzettos a su pesu est su matessi de su baritzentru.

 

 

 

 

    Vettore

 

  Su vettore est una mannesa chi hat una diressione, unu sensu e una intensidade.

  Est rappresentadu da-e una fritza inue:

  • sa diressione est dada da-e sa linea eretta de sa cale faghet parte sa fritza e da-e sas parallelas,
  • su sensu positivu da-e sa punta de sa fritza,
  • s'intensidade da-e sa longhesa de sa fritza una olta intrada un'iscala.

 

 

 

 

    Proportzionalidade

 

  • Intre duas mannesas a e b esistit una proportzionalidade deretta cando su rapportu a/b = k est sempre su matessi.
  • Intre duas mannesas a e b esistit una proportzionalidade a su reversu cando su resultadu a * b = k est sempre su matessi.
  • Intre duas mannesas a e b esistit una proportzionalidade deretta a su cuadratu cando su rapportu intr'e una e su cuadratu de s'atera a /b˛ = k est sempre su matessi.
  • Intre duas mannesas a e b esistit una proportzionalidade a su reversu, a su cuadradu cando su risultadu de sa moltiplicatzione intr'e una e su cuadradu de s'atera a * b˛ = k est sempre su matessi.