JAN KAŁUŻYŃSKI
Jan Kałużyński urodził się w Lublinie 24 czerwca 1843 roku. Rodzice wkrótce przenieśli się do Urzędowa, gdzie młody Jan, za namową ojca zaczął uczyć się zawodu krawieckiego. Uciekał jednak z warsztatu do kościoła i tam pod kierunkiem miejscowego organisty - samouka uczył się gry na organach.
Środowisko Urzędowa nie wystarczało
chłopcu. Dowiedziawszy się, że został zorganizowany w Warszawie Instytut
Muzyczny pod dyrekcją Apolinarego Kątskiego, postanowił udać się tam. Natrafił
na nauczyciela gry na fortepianie, harmonii i kontrapunktu, jakim był znakomity
organista i muzyk August Freyer. Jak wspomina Antoni Sygietyński znany ówczesny
dziennikarz warszawski „Drogę swego zawodu umiłowanego zdobywał Kałużyński
pracą, pracą żelazną a tak wytrwałą, iż wszelkie przeszkody padały z czasem
przed jej naporem”. Podczas sześciu lat nauki miał ciężkie warunki materialne.
Po kilku latach otrzymał zajęcie w jednym z kościołów, jak również udzielał
lekcji muzyki. W 1867 r. ukończył Instytut a spośród 30 uczniów otrzymał 1-szą
nagrodę konkursową z gry na organach i dwie drugie nagrody w klasie trąbki oraz
z kontrapunktu.
W Komisji Konkursowej zasiadali między innymi Apolinary Kątski i Stanisław Moniuszko, który uczył go od 1866 r. harmonii i kompozycji. Ukończył konserwatorium jako doskonały organista i wykwalifikowany teoretyk. Wyróżniał się nie tylko biegłą grą odtwórczą, lecz i umiejętnością improwizacji.
Jego pierwszą pracą była posada organisty w Kościele Karmelitów na Lesznie - zmienił ją na pracę nauczyciela muzyki i kierownika chóru w Seminarium Nauczycielskim w Łęczycy, lecz, gdy w rok po nominacji nakazano mu prowadzić lekcje w języku rosyjskim, przeniósł się znów do Warszawy. Wkrótce wyjechał do Pragi Czeskiej, gdzie pobierał przez dwa lata nauki w konserwatorium praskim pod kierunkiem znakomitego muzyka czeskiego Skuherskiego. Ukończył je w 1871 roku, po czym zatrudnił się w klasztorze benedyktyńskim w Rayhradzie na Morawach.
Mimo bardzo dobrych warunków, jakie mu tam stworzono, zatęsknił do Ojczyzny i w 1875 roku powrócił do Warszawy pracując w swym zawodzie w różnych kościołach, by wreszcie w 1879 r. objąć miejsce organisty w pierwszym kościele kraju w Katedrze św. Jana. W latach 1896-1905 był profesorem gry organowej w konserwatorium warszawskim. Daleko posunięty reumatyzm spowodował jego rezygnację z tej funkcji. Trzy lata jeszcze pracował jako organista.
Wiosną 1908 roku został sparaliżowany. 1 listopada tegoż roku zmarł.
Był muzykiem wybitnym i znakomitym pedagogiem. Z Urzędowem związany rodzinnie odwiedzał swoje miasto. Na urzędowskim cmentarzu spoczywają członkowie jego rodziny.
Tadeusz Wośkowski