Izabella Galicka, Ewa Rowińska

Kościół w Urzędowie

Wiodące do Urzędowa drogi, z północy i południa, opadają ostro w dół do kotliny Urzędówki, nad którą wznosi się osada. Z daleka, nim dojrzy się pierwsze zabudowania miast widzi się trzy wieże kościoła, stojącego na wzgórzu w południowo-wschodnim skraju osady, stanowiącym ongiś baterię w systemie wałów obronnych stromo spadających w wąwóz.

Z „Katalogu Zabytków Sztuki” w Polsce. Tom VIII, woj. lubelskie. Instytut. Szt. PAN - W-wa 1961” przytaczamy za wymienionymi wyżej autorkami dane dotyczące zabytków znajdujących się w kościele.

Kościół... Późnobarokowy. Orientowany. Murowany z cegły, otynkowany, trójnawowy, bazylikowy. Korpus nawowy prostokątny, dwuprzęsłowy z nieco węższym jednoprzęsłowym prezbiterium zamkniętym półkoliście, przy którym od pn. i pd. w przedłużeniu naw bocznych zakrystia, przy pn. nowsza kruchta. Od zach. dwie czworoboczne wieże o zaokrąglonych narożnikach, pomiędzy którymi kruchta pod chórem muzycznym łuk tęczy zamknięty półkoliście, nawy boczne otwarte do głównej dwiema parami arkad filarowych. Sklepienia kolebkowo-krzyżowe na gruntach. Wokół nawy i prezbiterium wydatne, mocno profilowane belkowanie, wsparto na zdwojonych pilastrach. Ściany naw bocznych ożywione arkadowymi płyciznami. Chór muzyczny murowany o falistej linii parapetu, wsparty na dwóch filarach ze ścianką oddzielającą kruchtę od nawy. Niegdyś nad chórem data 1784, obecnie zabielona. Fasada trójdzielna, dwu kondygnacyjna, rozczłonkowana pilastrami, ujęta w dwie wieże, pomiędzy którymi późnobarokowy szczyt z przerwanym frontonem i spływami wolutowymi po bokach; górne kondygnacje wież ukończone po 1826, korona muru nadbudowana 1923-5. W nowszych drzwiach głównych kołatka.., zapewne w XVII/XVIII. Elewacje boczne opilastrowane, zwieńczone gzymsem; otwory okienne w profilowanych uszatych obramieniach. Dachy dwuspadowe, nieco niższy nad prezbiterium, nad nawami bocznymi i zakrystiami wspólne pulpitowe, pokryte blachą; nad nawą główną wieżyczka na sygnaturkę; hełmy wież nowe 1923-5. Ołtarz główny i dwa w nawach bocznych o charakterze późnobarokowym, znacznie przerabiane i uzupełniane; w ołtarzu głównym rzeźby świętych i aniołów oraz obraz św. Otylii, w XVII/XVIII, w ołtarzach bocznych rzeźby św. zakonników oraz w zwieńczeniach aniołów. W nawie, w dwóch bocznych ołtarzach z w. XIX, krucyfiks barokowy oraz obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem w sukience drewnianej z w. XVIII: Ambona późnobarokowa 2 poł. w. XVIII. Chrzcielnica drewniana 1 poł. XIX. Feretron w ramach rokokowych z obrazami Matki Boskiej Poczętej i św. Otylii koniec w. XVIII. Obrazy: Wniebowstąpienia, Adoracji Matki Boskiej, św. Antoniego Padewskiego z Dzieciątkiem, św. Jana Nepomucena, wszystkie koniec w. XVIII, przemalowane; św. Sebastiana 1 st. poł. w. XIX, św. Anny Samotrzeć i Matki Boskiej Bolesnej ok. 1850. Dwa krucyfiksy ok. poł. w. XVIII. Epitafia: ks. Józefa Marszałkowskiego (zm. 1777), marmurowe; Honoraty z Oborskich Jaruzelskiej (zm. 1832), kamienne. Monstrancja promienista rokokowa ok. poł. w. XVIII. Dwa kielichy barokowe ok. poł. w. XVII z późniejszą stopą ok. 1730.

Cmentarz kościelny otoczony starym murem o zarysie czworobocznym ze ściętymi narożnikami, od frontu ze sztachetkami; na osi bramka o charakterze późno-barokowym, gruntownie przebudowana 1880 i po 1915 (z tego czasu rekonstrukcja szczytu).

* * *

Oprócz wymienionych zabytków są w kościele i inne pamiątki przeszłości. Należą do nich sztandary - POW z 1917 roku i rejonu „Urszula” - Urzędów AK; tablica upamiętniająca ofiary I Wojny Światowej, wmurowana w ścianę świątyni tablica ku czci bohaterów AK; tablica ufundowana w 900-lecie śmierci Bolesława Chrobrego. W kruchcie kościelnej wisi kilkadziesiąt portretów księży urzędowian XX wieku i wykaz wszystkich proboszczów urzędowskich od erygowania parafii po obecne lata.