Tadeusz Surdacki

Z dziejów majątku Popkowice

 

Pierwsze wzmianki o Wsi Popkowice sięgają XIV wieku. Miejscowość ta należała wówczas do rodu Bystramów. Ostatni z tego rodu - Paweł będąc bezpotomnym przekazał w roku 1548 dobra Popkowice i Skorczyce swemu kuzynowi Mikołajowi Rejowi, który będąc kalwinem, kościół zamienił na zbór. Założył też folwark rycerski.

Na początku XVII wieku, kiedy właścicielem zostaje Jan Szornel, kościół zostaje przez niego wykupiony od kalwinów, a proboszcz otrzymuje prawo mlewa w młynach dworskich i jedną z sadzawek.

W wieku XVIII do grona właścicieli Popkowic między innymi należą: Smarżewscy, Chojnacki, Grądkowski, Pruszyński, Trzciński, Dłużewski. W inwentarzu sporządzonym w roku 1752 znajduje się opis ośrodka dworskiego, który wskazuje, że dwór nie był w zbyt dobrym stanie: Dwór z przybudynkami, z ganeczkiem poprzedzającym sień, kryty gontem, uzupełnionym miejscami poszyciem ze słomy. Były to również murowane piwnice, w tyle tego dworu ogród włoski opustoszały, w którym sadzawka zalazła, przy tym ogrodzie sad także spustoszały, w tym sadzie pasieka, w której pniów z pszczołami 45, próżnych 27. Przy tym sadzie kuchnia. Dalsze informacje o zespole dworsko- parkowym pochodzą z końca XVIII wieku i drugiej połowy XIX wieku.

Na zachowanych planach i mapach widać, że dwór usytuowany był na prawym brzegu rzeki Urzędówki.

W XIX wieku Popkowice należą do Piaseckich herbu Janina. Józefowi Piaseckiemu przypisuje się budowę istniejącego do dziś dworu murowanego, który datuje się na ostatnie ćwierć XIX wieku.Grobowiec Rodziny Piaseckich

W roku 1891 wybudowany został browar, a w 1899 r. młyn wodny. Z tego okresu pochodzą także 3 murowane budynki gospodarcze i drewniana karczma.

Przez XIX wiek do połowy XX wieku funkcjonowała też fabryka mąki kartoflanej. Budynek po niej jest obecnie użytkowany jako pomieszczenie gospodarcze. Po śmierci Józefa, w roku 1903, dobra przechodzą w ręce bratanka Antoniego. W roku 1935 majątek odziedziczył syn Adam, który przekazał go w spadku w roku 1938 swojej siostrze Jadwidze Paulinie Piaseckiej.

W czasie okupacji stacjonowały tu wojska niemieckie, a po wkroczeniu wojsk rosyjskich mieścił się szpital wojskowy.

W wyniku przeprowadzonej parcelacji na rzecz Skarbu Państwa przeszła resztówka o powierzchni 38 ha wraz z budynkami. Użytkownikiem został Szpital Psychiatryczny w Abramowicach, organizując tu jeden ze swych oddziałów.

W roku 1950 nastąpiło przekazanie resztówki pod zarząd Wydziałowi Pracy i Pomocy Społecznej Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Lublinie z przeznaczeniem na Dom Opieki Społecznej dla Dorosłych.

 

Opracowano na podstawie dokumentacji sporządzonej przez Państwową Służbę Ochrony Zabytków Oddział Wojewódzki w Lublinie