TADEUSZ WOŚKOWSKI
Ważniejsze daty z dziejów Urzędowa
Herbem Urzędowa jest biały baranek z chorągiewką, z
czerwonym krzyżem, na zielonym tle. Podobny widniał na pieczęci miejskiej z XVII
wieku, która ma napis: SIGILLUM: CYVITATIS: VRZENDOV na dokumentach z 1776
i 1787 oraz z 1782 r. i 1847 r., które znajdują się w Archiwum Akt Dawnych.
Uwidoczniony jest też w monografii „Miasta Polskie w Tysiącleciu Państwa
Polskiego”.
1405 r. Król Władysław Jagiełło nadaje Urzędowowi prawo
magdeburskie.
1412 r. Król Władysław Jagiełło odwiedza Urzędów.
1425 r. Król Władysław Jagiełło odwiedza Urzędów po raz
drugi.
Pobudowano kościół pod wezwaniem św. Mikołaja.
1432 r. Władysław Jagiełło postanawia, aby kupcy od
Sandomierza do
Lublina jeździli przez Urzędów.
1433 r. Istnieje w Urzędowie cech cukierniczy.
1439 r. Król Władysław Warneńczyk odwiedza Urzędów.
1457 r. Król Kazimierz Jagiellończyk postanawia, aby żadne miasto nie powstało mniej
niż 4 mile wokół Urzędowa.
1495 r. Król Jan Olbracht odnawiając przywileje Kazimierza Jagiellończyka
zezwala mieszczanom jeździć z Urzędowa przez Radom do Wielkopolski.
1447 r. Biskup krakowski Zbigniew Oleśnicki eryguje na ul. Krakowskiej kościół św.
Ducha i Leonarda wraz ze szpitalem.
1452 r. Pierwsza wzmianka o istnieniu szkoły parafialnej.
1464 r. Król Kazimierz Jagiellończyk nadaje przywileje cechowi tkackiemu.
1474 r. Król Kazimierz Jagiellończyk ustanawia powiat urzędowski w ramach
województwa lubelskiego.
1487 r. Król Kazimierz Jagiellończyk odwiedza Urzędów.
1490 r. Król Kazimierz Jagiellończyk odwiedza Urzędów.
1495 r. Przywileje króla Jana Olbrachta.
1499 r. Najazd Tatarów na Urzędów, spalenie miasta raz z kościołem św. Mikołaja.
1500-1520 r. Odbudowa kościoła św. Mikołaja przez Tęczyńskich - starostów urzędowskich.
1501 r. Król Aleksander uwalnia Urzędów od czynszów danin, poborów i podwód - na
10 lat.
1506 r. Przywilej króla Aleksandra zwalniający mieszczan trudniących się handlem solą
w drodze z Lublina do Urzędowa od opłat celnych.
1507 r. Król Zygmunt Stary uwalnia Urzędów od podatków na 10 lat. W tym samym
roku na polecenie króla miasto Urzędów otoczone zostaje wałami obronnymi.
1508 r. Król odwiedza Urzędów.
1510 r. Przywilejem królewskim mieszczanie zostają zwolnieni od dawania podwód.
Ustanowiono statut cechu szewców.
Król odwiedza Urzędów.
1515 r. Król odwiedza Urzędów.
1518 r. Dochód z czopowego i uboju zwierząt przeznacza król na renowację wałów.
Król odwiedza Urzędów.
1520 r. Biskup Anicet, sufragan krakowski, konsekruje kościół św. Mikołaja.
1522 r. Miasto uzyskało prawo poboru podatku od przejeżdżających przez most
na rzece Urzędówce mostowego.
Król odwiedza Urzędów.
1535 r. Król ustanawia dla miasta trzy jarmarki.
1543 r. Przywilej królewski pozwalający na wykupienie jurydyki „wójtostwa” od
sukcesorów Pawła Bystrama właściciela Skorczyc.
1559 r. Urzędów liczy 90 i 3/4 łanów użytkowanych
przez mieszczan.
1564 r. 25 piekarzy i 10 rzeźników pracuje w mieście.
1565 r. W Urzędowie pracuje 25 garncarzy.
1566 r. Przywilej króla Zygmunta Augusta zabraniający w
mieście osiedlać się Żydom.
W Urzędowie istnieje cech krawiecki.
1569 r. W Urzędowie istnieje cech tkacki. W XVI w. W
Urzędowie istniały cechy
rzemieślnicze: kuśnierzy, kowali, złotników,
rzeźników, iglarzy, siodlarzy,
krawców, tkaczy, szewców, sukienników i piekarzy.
1572 r. W Urzędowie przebywa poseł cesarski podczas elekcji po zgonie Zygmunta
Augusta.
1578 r. List króla Stefana Batorego upominający starostę o nie wzbranianie mieszczanom
należnego wyrębu drzewa z lasu królewskiego.
1581 r. Król Stefan Batory nakazywał odbywać roki ziemskie przez 3 dni.
1582 r. Odnotowano 107 rzemieślników.
1588 r. Król Zygmunt Waza zabraniał osiadać w Urzędowie Żydom.
1592 r. W Urzędowie istnieje zbór ariański.
1597 r. Wizytacja biskupa wspomina o kościele św. Elżbiety.
1598 r. Z wizytacji biskupa krakowskiego dowiadujemy się, że w mieście istniała dobrze
zbudowana szkoła.
1550-1625 Okres rozwoju miasta Urzędowa. W tym okresie kształciło się 63 studentów
w Akademii Krakowskiej. W wiekach XVI i XVII Urzędów miał prawo wyboru
2 posłów do sejmu w Warszawie. Tutaj odbywały się sejmiki województwa
lubelskiego.
1614 r. Mandat króla Zygmunta III Wazy upoważniający do obierania wójta przez
mieszczan.
1624 r. Bunt mieszczan przeciwko burmistrzowi Jakubowi Tłusto.
1626 r. W mieście zamieszkiwało 2400 osób
1646 r. Król Władysław IV ustanowił 3 nowe jarmarki: na św. Wawrzyńca, św. Łukasza,
św. Mikołaja.
1648 r. Najazd na miasto Kozaków Chmielnickiego (miasto złupione i spalone, spłonął
kościół św. Mikołaja, z 283 domów pozostało 37).
1653 r. Pożar Urzędowa oraz morowe powietrze zdziesiątkowały miasto. 40 łanów ziemi
leżało odłogiem.
1657 r. Urzędów zostaje zajęty przez wojska szwedzkie Karola Gustawa i węgierskie
Rakoczego. Miasto zostaje do reszty złupione. Kościoły św. Elżbiety i św.
Ducha - spalone. Zimą 1656/1657 Karol Gustaw stacjonował w Urzędowie.
1667 r. Biskup Mikołaj Oborski, sufragan krakowski, konsekruje kościół św. Ducha, po
odbudowie.
1689 r. Przywilej króla Jana III potwierdzający wszystkie przywileje nadane miastu przez
poprzednich monarchów.
1689 r. Pierwsza wzmianka o renowacji kościoła św. Elżbiety.
Nieszczęścia jakie dotknęły Urzędów podczas wojen kozackich i szwedzkich
za Jana Kazimierza i Augusta II przyczyniły się do upadku miasta. Niemały też
wpływ miało przeniesienie stolicy z Krakowa do Warszawy.
1703 r. W mieście zarejestrowane były cechy rzemieślnicze: kuśnierski, szewski, tkacki,
sukienniczy, bednarski.
1703 r. Przywilej króla Augusta II potwierdzający przywileje poprzedników.
1738 r. Przywilej Augusta III potwierdzający poprzednio nadane przywileje.
1750 r. Pożar miasta i kościoła św. Mikołaja.
1755-1780 r. Budowa kościoła św. Mikołaja przez ks. Marszałkowskiego, który założył też
szkołę parafialną.
1766 r. Przywilej króla Stanisława Augusta potwierdzający wszystkie przywileje nadane
miastu.
1772 r. Powołano w Urzędowie dekanat, który obejmował 23 parafie, niemal cały
powiat urzędowski.
1781 r. Dekretem reformacyjnym przeniesiono obraz św. Otylii z kapliczki do kościoła
parafialnego.
1787 r. Urzędów posiadał 1860 mieszkańców, w tym 11 Żydów.
1790 r. Dekanat urzędowski po reformie, przeprowadzonej przez biskupa lubelskiego
posiadał 18 parafii.
1795 r. 6 sierpnia, w wyniku III rozbioru Polski wojska austriackie zajmują Urzędów.
1795 r. Powiat urzędowski zostaje zlikwidowany.
1796 r. Powołano w Urzędowie dyrekcję dystryktową, na czele której stał naczelnik.
1802 r. Powołano szkołę trywialną na wzór austriacki.
1809 r. W maju wojska polskie dowodzone przez ks. Józefa Poniatowskiego uwalniają
miasto od wojsk austriackich.
1815 r. Na podstawie decyzji Kongresu Wiedeńskiego powołano Królestwo Polskie.
Urzędów znalazł się w jego granicach.
1820 r. W Urzędowie zamieszkiwało - 1614 osób, w 1826 r - 1795, w 1827 - 1812
osób.
1831 r. Starostwo urzędowskie zostaje nadane generałowi carskiemu Gejzmairowi.
Istniało ono od czasów Zygmunta III jako starostwo niegrodowe z Urzędowem,
Dzierzkowicami i Księżomierzem.
1835 r. Dekanat urzędowski liczył już tylko 12 parafii.
1857 r. Urzędów stanowił gminę miejską.
1860 r. Miasto posiadało 3458 ha ziemi, liczyło 1925 osób, w tym 12 Żydów.
1863 r. W okresie powstania styczniowego 36
mieszczan wzięło czynny udział w walkach.
1867 r. Dekanat urzędowski zostaje zlikwidowany
po 55 latach istnienia.
1869 r. Ukazem carskim Urzędów został
pozbawiony praw miejskich.
1889 r. W Urzędowie znajdowało się 14 piecy
garncarskich.
1890 r. Pobudowana drewniana kaplica św. Otylii
istnieje do dnia dzisiejszego.
1898 r. Zamieszkiwało miasto 3486 ludności wraz z
przedmieściami w tym 242 Żydów, tzw.
Litwaków i 7 prawosławnych.
1900 r. W mieście mieszkało 3620 osób, w tym 40 garncarzy.
1905 r. Wystąpienia antycarskie. Strajk w szkole.
1906 r. Powstanie straży pożarnej.
1906 r. Staraniem Leona Hempla powstało Progimnazjum im. Wł. Jagiełły z programem
szkoły średniej.
1910 r. W czerwcu studenci UJ w Krakowie: Mikołaj Pajdowski, J. Wójcicki i Jerzy
Kuncewicz
utworzyli 30-osobową tajną organizację wojskową.
1916 r. Powstała Polska Organizacja Wojskowa.
1916 r. Lipiec, ustępujące wojska rosyjskie spaliły niemal cały Urzędów - 371 domów,
spłonęły wieże kościoła.
Wkroczyła I Brygada Legionów, pod rozkazami brygadiera Józefa Piłsudskiego.
1918 r. Oddział POW przystąpił do rozbrajania posterunków austriackich w Urzędowie,
Dzierzkowicach i okolicznych miejscowościach.
1918 r. 6 listopada urzędowska POW została wcielona do wojska.
1919 r. Odbudowano kościół.
1921 r. Miasto zamieszkiwało 3600 ludności.
1926 r. Budowa pomnika Orląt Lwowskich na wałach.
1927 r. Urzędów zamieszkiwało 3600 ludności.
1936 r. Maj, odsłonięto pomnik Józefa Piłsudskiego.
1938 r. Zmarł Aleksander Goliński; w jego pogrzebie uczestniczyło całe społeczeństwo
Urzędowa.
1938 r. Oddano do użytku dom ludowy. Aktu przecięcia wstęgi dokonał Juliusz
Poniatowski - minister rolnictwa.
1919-39 ukończyło studia:
3 inżynierów
6 prawników
1 inżynier architekt
6 lekarzy
17 nauczycieli
22 księży
14 osób w innych zawodach, pochodzących z Urzędowa.
1939 r. 15 września do Urzędowa wkroczyła armia niemiecka. Okupacja trwała do 28
lipca 1944, gdy Urzędów został wyzwolony przez Armię Czerwoną.
1939-1944 r. Urzędów znajdował się w ramach Generalnego Gubernatorstwa w Dystrykcie
Lubelskim.
Straty ludności w okresie wojny oraz w jej wyniku po 1944 r. wynosiły około
450 osób, w tym około 300 Żydów mieszkańców Urzędowa.
23-28 lipca: zwycięska akcja żołnierzy AK „Burza” w Urzędowie.
Wrzesień: uruchomiono prywatne gimnazjum, które istniało do 1954 r. Naukę w
gimnazjum skończyło około 150 osób.
W poszczególnych latach powojennych Urzędów zamieszkiwało:
1945 - 3406 osób
1954 - 3671 osób
1959 - 3803 osób
1964 - 3950 osób
1969 - 4000 osób
1974 - 4150 osób
1953 r. Wybudowano gmach szkoły przy ul. Wodnej.
1960 r. Oddano do użytku lecznicę dla zwierząt przy ul. Wodnej.
1962 r. Przeprowadzono meliorację łąk na powierzchni 103 ha.
1970 r. Przeprowadzono scalanie gruntów i zlikwidowano uciążliwą szachownicę pól.
1980 r. 9 maja odsłonięto tablicę pamiątkową, poświęconą żołnierzom Armii Krajowej.
1984 r. Zostało zorganizowane Towarzystwo Ziemi Urzędowskiej.
1987 r. Otwarto nowo wybudowany ośrodek zdrowia.
1988 r. Założenie sieci wodociągowej.
1988 r. Odsłonięto po renowacji pomniki J. Piłsudskiego i Orląt Lwowskich.
1990 r. Oddano do użytku gmach apteki.
1992 r. Gazyfikacja.
1994 r. Oddano do użytku gmach poczty.
W latach 1944-94 studia wyższe ukończyło ok. 250 osób pochodzących z Urzędowa.