LEXICON RECENTIORIS LATINITATIS
| |
ORTHODOXVM |
G |
gabardine gabardinum -i n.gabbare passata la festa -to il santo post festum fatuus superest
gabbia cavea -ae f; claustrum -i n,
gabinetto (ministeriale) consistorium
Gabriel -elis.
Gabriela -ae.
gagliardo viridis -e
galantuomo vir bonus
galassia galaxias -ae f
Galatea -ae
galattico galaxicus -a -um
Galeatius -ii
Gallarate Clareatum
galleggiare - su innatant tremulas undas
galleria specus -us m. | - di un teatro cavea summa
gallina glocitat
gallus canit
Gallus Arvernensis
galoppo cursus citatus
Galterus a S.Victore
galvanizzare galvanizo -as -are
galvanoplastica electrotypica incisio, -a imago
gambale ocrea -ae f
gambe | divaricate varicus -a -um | varico -as -are | varus [in litteram X] | valgus [extrorsum intorta] vàtinus | le bugie hanno le - corte nullum mendacium veterascit | darsela a - in pedes se dare
duobus pedibus fugeregamberetto squilla -ae f
gamete gámeta -ae f | gámete, is n.
Gandavum Ghent.
Gandulfus (Gandulphus)
gangheri uscire dai -
gangster gladiator -òris m.
Gangsterboß archipirata -ae m.
gara | contentio -ònis f | commissio -ònis f | - automobilistica certamen autocinetodromis | nobile - honesta certatio
garage stabulum -i n.; receptaculum autocinetorum (autoredae)
garante auctor -òris m.
garantire foveo -es -ere; servo -as -are; spondeo -es -ere; roboro -as -are C 17; - la libertà consulentes debitae libertati; praesto -as -are
garanzia auctoritas -àtis f; senza - sine ulla praestita fide super + abl
gargarismo gargarisma -atis n.
garofalo chiodo di - caryophyllum -i n.
gas gasium -ii, n. | gasum -i n | lacrimogeno gasium lacrimogenum | gasificatrum n. (tech.) | gasifico -as -are | gaseosa vacuola [bubble] (biol.) | officina gasica | -detonante tonificum gasum [detonating gas] | [agg.] gasalis, gasicus | pallone a - gasicum involucrum
gasometro gasómetrum -i n.; gasometricus
gassosa aerophora limonata -ae f; gaseosa potio -onis f
gatta | - ci cova causa aliqua subest | comprare la - nel sacco aleam emere | fare la - morta | essere una - morta
gattino catulus felis
gatto feles eiulat
Gaudentius -ii.
Gedeon- ônis
Gelasius -ii
gelataio caupo -onis m. refrigeratorius
gelato glacies -ei f edibilis, cuppedia -ae f gelata | sorbillum glaciatum
Gellonensis liber
Gemblacensis Gembloux.
gemellaggio gemellaris coniunctio
gemelli uniovulares gemini -orum m.pl.
geminazione hypocoristica geminatio -onis f (ling.)
Gemma -ae
gene genum -i n.
generale | universus -a -um | omnium | amplior | - d'armata (tempore belli) archistrategus | in - generaliter (hoc g.dixerim) | in linea - in universum | - di divisione legionum praefectus | - di corpo d'armata copiarum terrestrium prafectus | in - e in particolare universim ac particulatim | - di brigata cohortium praefectus; hominum | generalmente plerumque
generalità [generalitas -atis f.]
generalizzato (più o meno) passim
generalizzazione generalizatio -onis f; generalizo -as -are
generare parit; foveo + acc.
generato genitum non factum; generatum non creatum
generator (a program) subst. generatrum,i n.
generatore officina generatoria thérmica; generàtrum; máchina generatória (generatrum)
generatrice (di impegno) gignens studium
generazione progenies; di - in - per aetates | nel corso delle - per aetatum cursum; -i stirpes
genere | in - in genere, communiter | di questo - id genus | ogni - omnis discriminationis modus | formule del - similes
generico modo generali
generosamente generoso animo
generosità massima cumulatissime | con - magno animo
generoso magnanimus, munificus, profusus | liberalis (pers.), amplus, lautissimus
genesi libro del - liber genesis
geniale ingeniosus, divinus quidam, iucundus, lepidus
genialità excellens ingenium; ingenii animus
genio ingenium | vir summi ingenii; andare a - alicui probari
genitori coniuges -um m.
genocidio genocidium -ii n.
genotipico genotypicus (biol.); genótypus m.
Genovefa -ae
gente in mezzo alla - in multitudine, in publico; ignorante multitudo imperita
gentile comis -e; urbanus -a -um; humanus -a -um
gentilezza
genuflessione
genuinamente reapse
genuinità germana natura
genuino | verus -a -um | merus | germanus | -a tradizione germana traditio -nis f mf 1
geochimica geochemia -ae f
geopolitico geopoliticus -a -um
georgette georgulanum -i n.
Georgius -ii.
gerarca
gerarchia Hierarchia | sanus, rectus ordo SR 28
gerarchico hierarchicus
Gerardus Iterii
Gerardus de Rosseglom comes Viennensis
Gerardus Moresenus
gergo dialectalis sermo; sermo inquinatus
Gerhohus Reicherbergensis
geriatria geriatria -ae f
Germanus Parisiensis
germe semen -inis n.
gerontocrazia gerontocratia -ae f (pol.)
Gertrudis -is
gerundivo liberi solacium habendi sunt; non omnis error stultitia dicenda est
Gervasius -ii
Gessi Gypsa
gestione pubblica procuratio negotii et muneris publici | - e valorizzazione Administratio et aestimatio | museale Administratio musealis | - patrimonio culturale Administratio patrimonii culturalis | - Territoriale Administratio territorialis
gestire gero -is -ere, rego -is -ere, administro -as -are; gesticulari, moveri
gesto signum -i | gestus -us m. (venerationis) | actus (iustitiae) | documentum (eloquens)
gettare gettarono le reti rete laxarunt | via abicere; - giù deturbo; - nuova luce nova luce illustratur | gettato ombra sul suo volto vultui caliginem induxerunt.
gettarsi in incumbo alicui rei
getto d'un - uno tenore
geyser fons calidus
ghiacciaio glaciata moles
ghiaccio rompere il -
ghigliottina guillotiniana securis
ghiotto avidus -a -um
ghiottoneria cuppedia, mensarum voragines
ghirlanda corolla -ae, sertum -i
Ghisa Ferrum carbonio temperatum
già | - al suo apparire simul atque est promulgatum SR 5 | - di per sé suapte natura | - più di 100 anni iam ante amplius centum annos | - nei primi inde a primis mf 8
giacca thorax -àcis m. manicatus, americanus, pellitus, pelliceus
giacchetta iacca -ae f | iaccìlla
giacevano versabantur
gianduiotti
giannizzero ianitiarius miles (hist.)
giansenismo
Giappone Iaponia -ae, f.
giardiniere hortulanus -i m.
giardino |
- d'infanzia nepiagògium | viridarium n infantium | [agg.] horticus | nepiagogium n. [kindergarten] | - zoologico viridarium zoologicum, therotròphium, hortus zoologicus
giarrettiere stroppi -orum m.
gigantesche forme immanem faciem suscipiat
gigantesco praegrandis -e; maximus cursus ad armamenta
Gilbertus -i.
gilet colòbium
ginecologo gynaecologus -i m.
ginepraio cacciarsi in un - in dumeta correpere (Cic.)
Ginevra lago di - lacus Lemannus
giocare a palla ludo -is -ere pila; - a carte charto, are
giocatore di basket bascaudarius m.; - di hockey alsulegiarius
giocatrice lustrix -icis f
giocattoli crepundia -orum
gioco | [indoor handball] manufollium aulare | - automatico automatum lusorium | - d'azzardo ludus alearius | - di palla a mano manufollium n | mettere in -
gioia gioia laetatio, nis | - messianica messianicum illud gaudium | gaudium -ii n (interiore) | laetitia -ae f (esterna) | hilaritas -atis f | - smodata gestio -is -ire | - iucunditas (giovialità)
giornale diarium -ii n.; acta diurna; diurna -orum n.; commentarii -orum m.; articolo di - commentatio; photodiurnarius -ii m. [news photographer]
giornalismo diurnalismus -i m.
giornalista (pubblicista) diurnarius
giornata operaio a - opifex diurna mercede conductus; operarius diurna mercede conductus.
giorno ai nostri - nostris autem diebus; di - in - in dies; in questo - hoc die; gran - praeclarus dies; per i nostri - nostrum in tempus; dopo molti -i compluribus interpositis diebus
giovamento [iuvamen -inis n.], auxilium, adiumentum -i n.
giovane il più - minimus natu; (ragazzo) puer (17 an), adolescens (30 an), mantenersi - iuvenescere; iuvenis (serv.mil.); i servi - servorum iuventus
giovanile puerilis, iuvenilis; iuvenum
Giovannino Ioannulus
giovare adiumentum adferre alicui (ad aliquid); giova expedit; prodesse, adiuvo -as -are; - al bene confero ad bonum; giova richiamare commemorandae veniunt
giovialità iucunditas -atis f
giovinezza adolescentia; aetas -atis f
giradischi discophònum -i n.
Girardus (Gerardus)
girata (bancaria) opisthògraphum -i, n
giravite vertitorium -ii n. [screwdriver]
giro ambitus (verborum); excursus; conversio
giudicare àutumo; diiudico -as -are; perpendo -is -ere; iudicium ferre
giudizio negativo negativa sententia; emettere - res diiudico -as -are; emettere personale - proprio consilio res diiudicare; - di valore existimationes; quale - quomodo iudicandus est
giudiziosa - et iudicium
giungere - alla perfezione in perfectionem sunt provecti; giunte notizie allati sunt nuntii
giungla sangala -ae f | abdita silva tropica
giuntura commissio -nis f
giuoco recreatio -nis f
giurato [att.] iuratus (oltre che passivo)
giuridico iuridica civitatis ordinatio -onis f
giusta soluzione ad componendas quaestiones
giustamente iure meritoque
giustapporre univerbo -as -are [juxtapose] (ling.)
giustapposizione univerbatio -onis f [juxtaposition] (ling.); iuxtapositio -onis f (ling.)
giustificare excuso -as -are
giustificata fama - dei miracoli fama sane iustissima ob miracula patrata
giustizia iustitia (distributiva)
giusto congruarum (reformationum iter); nè umano nè - non iustitia non humanitas patitur; - com'è - uti par est; debitus, proprius
gladiatore mirmillo -onis m.
globale universalis -e
globalità chiarire il problema in tutta la g.: totam rem aperio -is -ire; in summa
globalizzazione economica oeconomiae cunctum orbem complectentis
globalmente inteso universim acceptus
Globi Celesti Globi caelestes
gloria militare laus -dis f bellica
glorioso in gloria
glottidale constrictiva glottidalis spirans
glottologia glottologia -ae f; glottologus -i m.
Gloucester Glevum -i
glucosio glycosium -ii n.; amylaceum saccharum [glucose]
gnosticismo
gobba gibba-ae f; gibbus -i m.
gobbo gibber -eris m; gibbosus, gibberosus, gibbus -a -um
Godefridus -i.
godere di commodis progressus oeconomici gaudent; id gaudeo
godimento immediato subita voluptas; cercare - experior modum ad... exercitium
Goduinus -i.
Gogo (Gogus)
gol porta -ae f
golf pilamàlleus -i m.
golfer pilamalleator m.
gomena retinaculum -i n.
gomito alzare il -
gomma di - cummeus - a -um; cummea (calceamenta); cummis deletilis
gonfiabile inflabilis -e
gong gongum -i n.
gonna gunna -ae f
gorgheggiare fritinnio -is -ire
gotta urica arthritis -is f [gout] (med.)
Göttingen Gottingam (ind.)
governante praesides -um m.; populorum regimen teneo; pro moderatoribus rerum publicarum; eorumque ministris bonum commune curantibus
governare rego -is -ere; praeesse + dat
governatorato
governo [gubernium -ii]; cura, procuratio, regimen -inis n.; reipublicae administratio -ònis f; imperium -ii n.; reipublicae administrandae ratio -ònis f; regnum (imperium) singulare; moderor (tempero) rem publicam | [' it. 'timone della nave' (meton.)] | cura, administratio, procuratio
gozzoviglia comissatio -ònis f
gracchiare crocido -as -are
gracidare coaxo -as -are
gradi dei diplomi | 1. Primo Honore Graduatus | 2. Summa cum laude ornatus (graduatus) | 3. Magna Cum Laude Graduatus | 4. Honoribus generalibus [Cum Laude] ornatus]. | GRADVS ACADEMICI: Baccalaureus, Diplomatus, Doctor [Magister, Professor]
gradito gratus -a -um; placeo -es -ere
grado | amplitudo -inis f
magnitudo -inis f | - finora sconosciuto adhuc ignoratus | in sommo - arcem [virtutis tenere] | - eccelso insigniter | a qual - quo stultitiae | - qualsiasi gradus cuiusvis | essere in - valeant | - di comparazione contentio | - sotto gradibus | essere in - possis
FORMA POSITIVA FORMA MAGGIORATIVA FORMA SUPERLATIVA FORME SPECIALI adulescens adulescentior admodum adulescens -- alacer alacrior paratissimus -- anceps incertior incertissimus -- ante anterior -- -- arduus magis arduus
difficiliormaxime arduus - beneficus beneficentior beneficentissimus - bonus melior optimus - citra citerior citimus
[il più al di qua]-- diuturnus diuturnior longissimus -- diversus - diversissimus - dives
disdivitior
ditiordivitissimus
ditissimus-- egenus egentior egentissimus -- exterus exterior extremus extremior falsus - falsissimus - ferus
feroxferocior ferocissimus - - - fidus fidelior fidelissimus -- frugi
frugalisfrugalior frugalissimus -- frugifer feracior feracissimus) -- humilis humilior humillimus -- idoneus magis idoneus maxime idoneus - inferus inferior infimus
infimiorimus intus interior intimus -- iuvenis iunior
[iuvenior]
minor natuminimus natu maximus iuvenis
admodum iuvenislonginquus longinquior remotissimus - magnus maior
potiormaximus
potissimuspermagnus maledicus maledicentior maledicentissimus -- malus peior
deterior
minus bonuspessimus deterrimus merus meracior meracissimus - multus plus
magisplurimus - nequam nequior nequissimus novus recentior novissimus - parvus minor minimus -- pestifer perniciosior perniciosissimus - pius magis pius maxime pius piissimus post
posterusposterior postremus postumus
postremissimusprae
proprior [inter duo] primus [inter multos] - potis/td> potior potissimus - prope propior proximus proximior propinquus propinquior proximus - providus providentior providentissimus -- rudis imperitior imperitissimus - sacer sanctior sacerrimus - salutaris salutarior saluberrimus -- senex senior
maior natumaxime senex
maximus natuadmodum senex superus superior supremus
summus-- supra superior supremus
summus-- ultra ulterior ultimus -- validus valentior
[validior]valentissimus
[validissmus]- - - velox ocior ocisimus - vetus vetustior vetustissimus veterrimus GRADO DEGLI AGGETTIVI
comparativi - superlativi - intensivi
gradino gradus -us m
grattacielo multizònium ii n
grillo grillus grillat
gruccette unci vestiarii
graduale scomparsa paulatim evanescit
gradualità
graduatoria gradatio -ònis f
graffetta uncinulus -i m.
Graffiti Graphio scripta
grammatica - e metrica ars grammatica et metrica
grammatomo grammatomus -i f
grammo grammum -i n.; gramma -atis n.
grammofono discophonum -i n.
grammofono grammophonum -i n.
Gran Bretagna Magna Britannia
gran parte del mondo plurimis in orbis terrestris locis; - croce al merito magna cruce meritoria insignltus
granaio subtegulaneum -i n.
granchio prendere un - graviter errare
grande | amplus -a -um | permagnus | - beneficio congrua beneficia | è - praeclarus est | fra i - praestantes (inter) | spatiosus | -i religioni magnae religiones mf 16 | -i linee in universum mf 3 | -i opere magnalia mf 4 | sia pure a -i linee etiamsi in universum mf 3 | i- magazzini pantopòlium
grandezza excelsitas -àtis f; somma - della altissima (vocatio); granditas (hominis); granditas
Grandimontensis
grandiosità tragica dello stile: cothurnus facundiae
grandioso magni quidem ponderis nisus; ingens
Granito Silex
grano mangiars il grano in erba
granturco zea -ae f
grasso pinguamen -inis n.; crassus -a -um
gratificanti gratificantes
gratificare compenso -as -are
Gratilla -ae.
gratitudine [gratitudo -inis f.], Gratiis Deo immensis actis
grattacielo turres scabentes caelum; caeliscalpium -ii n.; caelifricium -ii n.: septizonium -ii n.
gratuitamente ultro
gratùito gratuìtus -a -um
gravame magnitùdo -ùdinis f
gravare vim habet ad | incumbunt in + acc. | - negativamente [quaelibet ratio progressus] avertitur, aversatur quamlibet rationem progressus
grave funestissimus; gravis; - incomodo
gravissima immanis
gravità estrema maxime necessarius -a -um
gravitare volvo -is -ere (vòlvitur)
gravoso molestus -a -um; -i ritmi di produzione durae rationes confectionis
grazia per pura - gratuita liberalitate | - di essere chiamati gratiam quod nempe ad sacerdotium sunt vocati; gratia seu actio supernaturalis | colpo di -
graziare conservo -as -are
grazie alle parole ob verba mf 5; - alla qualificazione virtute appellationis
grazioso lepidus -a -um (iron.); bellus, pulcellus; decens, venustus, festivus
greci -nomi Nomina graeca
DECLINAZIONE DEI NOMI GRECI
Aenaeas Aenaeae Aenaeam (-an) Sophistes (-sta) sophistae sophistae sophisten (-am) sophista (-e) sophista (-e) Epitome -es -ae -en -e -e Musica -e musicae musicam -cen musica -ce musica -e Danae Danaae (-es) Danaae Danaen Danae Danae Paros (-us) Pari Paro Parum (-on) Pare Paro Epitheton epitheti epitheto epitheton epitheton epitheto Ilion -um Ilii Ilio Ilium -on Promètheus -i (-os) -o -um (-a) Prometheu Prometheo Pallas Palladis (-dos) Palladi Palladem (-ada) Pallas Pallade Aenéis Aeneidis -dos Aeneidi Aeneida Aeneis Aeneide Iris Iridis -idos Iridi Iridem - Irim - Irida - Irin Iri Iride Atlas Atlantis Atlanti Atlantem -nta Atlas Atlante Sappho Sapphus (Sapphonis) Sappho (Sapphoni) Sappho (Sapphonem) Sappho Sappho (Sapphone) poema poematis poemati poemata poematorum (poematum) poematis (poematibus) poesis poesis poesi poesim (-in) poesis poesi Tethys - yos -yi -ym (-yn) Tethy Tethyi Heros heròis heroi heroem - heròa - heros heròe pl. heroes ac. heroas Théseus Thesei -seos Theseo -sei - Theseum -sea -on Teseu Theseo Aristìdes Aristidis (-i -ei) Aristidi Aristiden (-em) Aristide (-es) Aristide Oédipus Oedipodis Oedipi Oedipodi Oedipo Crater cratèris (-os) cratèri cratèrem (-a) cratère aer aeris aeri aera Hector -is -i Hectora Salamis grecismi Verba deprompta e sermone Graeco
Gregorius -ii.
Gregorius Iliberritanus
grettezza illiberalitas -àtis f
grido che invoca giustizia clamor -òris m. pro iustitia
grigia eminenza -
grilletto ligula -ae f
grilli cri-cri grillo -as -are
Grisildis -is.
grossa | dormire della -
grossista magnarius -ii m.
grottesco absurdus -a- um; ridiculus, ineptus, inconditus
gru (macchina che solleva pesi) tolleno -onis, m.
gruccia tendiculae -arum f
gruppo grex gregis | -i coetus | homines singuli singulive eorum numeri SR 10 | - di popolazione coetus hominum globique in societate SR 14 | - emarginati derelictorum ordines | tra - sociali de socialibus ordinibus | coetus sociales | - vari della società ordines varii generis societatis | - industriale complexus -us m. mercatorius (oec. | - politico factiones politicae | - dei fedeli fidelium numerus | - organizzato manipulus, coetus | - sociali ordines -um m sociales
guadagnare comparo -as -are | - il necessario comparo -as -are victui necessaria | - pane quaerendi victum in propriae frontis sudore | da - magnopere profuturas mf 2 | - tempo praecipere parum temporis
guadagno | strumenti di - quaestus instrumenta
Gualterus (Galterus)
guano guana -ae f
guanto digitabulum -i n. | gettare il - |
guardalinea iudex linearius
guardare perspicio -is -ere | - bene specto -as -are | - con attenzione adspecto -as -are | - indietro ad 'respectandum' in + acc | vertere ad | - al futuro ad 'futura inspectanda' | - dall'alto in basso despicio | - l'ora horologium inspicere
ocius/ velocius movetur | - attorno ad 'circumspectandum' in + accguardaroba vestiarium -ii n
guardarsi caveo ab aliquo
guardia vecchia - | - forestale saltuarius | - del corpo stipator -oris m. | - di frontiera - limitaneus miles
guardiacoste miles litoreus
guardiano ianitor -oris m.
guarigione medeor alicui; -i straordinarie sanationes mirae
guastare exedo -is -ere; inficio - ìnficis -ere | guastano la civiltà umana civilizationem humanam inficiunt
guasto defectus -us m.
guerra bellum -i n | perdere la - inferiorem discedo -is -ere | (amitto -is -ere proelium) | acie vinci | - chimica quasi in «chemico bello» | dopo la - eo confecto | prima dello scoppio della - ante alterum omnium gentium bellum | - mondiale bellum mundanum | bellum universale | seconda - mondiale alterum atque universale bellum | - totale bellum universale | durante la - eo flagrante
guerrigliero - bellator tectus
gufo strix-gis; -i bubulare bubo-as -are
Guibertus Gemblacensis
guida dux -ducis m | index | hodegeta -ae m [musei] | auctoritatis usus, ductor SR 47 | directio -nis f | mystagogus | dux (in ecclesia ducem habuimus) | - di gubernationis | seguendo la - ductum sectans | sotto la - ducente | praeeunte | sub ductu [episcopi]
guidare | duco -is -ere mf 16 | guberno | facendosi - ductus spiritu Evangelii | - preghiere precem dirigo -is -ere | per - ad temperandam (renovationem) | rego
guidatore autoraedarius; agitator (di animali)
Guigo de Blavone
Guglielmo Gillelmus Dandina de S.Sabino | a S.Theodorico | frater Grandimontensis | de Trahinaco
Willelmus Guillelmus
guisa a - di bestie pecudum ritu
gulash guliasum -ii n.
guscio putamen -inis n.
Gustavus -i.
gusto gustatio -ònis f; subtile iudicium; gustatus (precandi); elegantia -ae f
gustoso iucundus
Kal Mart MMVIII
Scrivi